Uyku, bebeğinizin ve çocuğunuzun gelişiminde çok önemli bir noktadır. Çocuğun duyusal, duygusal, motor, sosyal, davranış, dil gelişimi basamakları, karakteri, sağlığı, beslenmesi gibi birçok durumla ilişkilidir. Ergoterapi bakış açısıyla baktığımızda da uyku, sağlık için önemli bir aktivite, deneyim ve davranıştır. Eğer bu noktada bir sorun varsa bu davranışın temellerine inmek ve bireyi anlamak gerekir.
Doğal dengesi iyi gözlemlenen, uykusu geldiğinde güvenli uyku ortamına kavuşan ve regüle (sakinleşme becerisi) olan bebek/çocuk uyur. Uyku, aynı zamanda çocuk ve ebeveyn arasındaki bir paylaşım, iletişim ve ortak bir deneyim olduğundan ebeveynin uyku dahil çocuğunun her konudaki ihtiyaçlarını iyi gözlemlemesi, onu dinlemesi, güven ortamını sağlaması ve çocuğun alanlarına saygı göstermesi gerekmektedir. Bebek/çocuk anlaşılmaya başlandıkça uyumlanma süreci kolaylaşacaktır.(Bebeklerde Kapsamlı Değerlendirme) Ebeveyn penceresinden terapist gözüyle uyku sorunlarına bakınca, “Anne/baba karakteri, tarzı, sosyal, ruhsal ve fiziksel koşulları da çocuğun uyku davranışını etkileyen önemli faktörlerdir.” diyebilirim.
Okupasyonel Ergoterapi‘nin uyku sorunlarına yaklaşımı güven ilişkisi, iletişim ve regülasyon temellerine dayanmaktadır.
Uyku Pozitif Bir Davranıştır
Yenidoğan bir bebeğin beyni tam gelişmiş değildir fakat mükemmel bir hızla doğum itibari ile gelişmeye başlar. Yaşamın özellikle ilk üç yılı deneyimlediği her bilgiyi kaydeder; olumlu ya da olumsuz süzgeçten geçirirler. Tahmin edileceği üzere olumlu deneyimler pozitif davranışları beraberinde getirirken, olumsuz deneyimler ise sorunları beraberinde getirebilmektedir. Uyku aktivitesinin olumsuz bir şekilde beyinlerine kaydedilmemesi davranış için anlamlı yanıt geliştirebilmeleri adına oldukça önemlidir. Annenin gebelik sürecindeki uyku kalitesinden başlayarak, güvenli ortam ve ebeveyn iletişimine kadar birçok detayda bu pozitif duyguların temelini oluşturur ve yaklaşımda detaylara inilir.
Bütünsel Yaklaşımı Benimseme:
Uyku aktivitesindeki zorluklar sadece bebeğin/çocuğun uyku kalitesizliği olarak görülmemelidir. Gelişim bütüncüldür. Uyku zorlukları bağlanma, duyusal hassasiyet, solunum ve sindirimdeki zorluklar, stresle baş etme problemleri gibi birçok sorunun habercisi olabilir. Uykudaki iyilik halinin arttırılmasında bu konular değerlendirilmeli ve ihtiyaca binaen diğer sağlık disiplinleri ile iş birliği yapılması gerekmektedir.
Güven Regülasyon İlişkisi
Uykuya geçiş huzurlu ruh ve beden dengesiyle ve sinir sisteminin rahatlamasıyla ortaya çıkar. Regülasyon bebeğin/ çocuğun içinde bulunduğu ortamdan ve kendisinden kaynaklanan uyaranlar ile birlikte sakin kalarak etkileşime geçebilmek ve davranışı sürdürebilmek için hazır olmayı sağlamaktadır. Yaşamın ilk yılları kendi kendine regülasyonu sağlayamayan bebek, ebeveyn desteğine ihtiyaç duyacaktır. Uyku kalitesinin artması, anne ve babaya güvenme ve bebeğin uykuya geçiş için gerekli desteği almasıyla mümkündür. Güvenli bağlanma bebekten gelen sinyalleri dinleyip, anlayıp yanıt vererek ve etkili iletişim kurarak gelişecektir. Olası sorunların üstesinden gelmek için ilişkiyi güven temelli kurmayı desteklemek büyük önem taşır.
Kişi Merkezli Yaklaşım
Uyku kişiye özeldir. Uykunun miktarı ve kalitesi, sağlığı ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler çünkü uyku fizyolojik işleyişi kişi merkezli düzenlemeye yardımcı olur. Tamamen bize özel, günlük yaşam deneyimlerimiz üzerinde ilerleyen uyku, gelişim ve sistemin işleyişiyle ilgili derin bilgiler barındırır. Her bebeğin/ çocuğun uyku sorunu, kendi standartlarında değerlendirildiğinde anlam bulur. Bir bebek, başka bir bebeğin koşullarına ve isteklerine açık olmayabilir ve onda olumsuz gelişen bir konu bu alanda travmatik etkiler yaratabilir. Bundandır ki yaklaşımlar her zaman kişi merkezli olmalıdır ve her bireyin toleransı dikkate alınarak ilerlenmelidir.
Hangi Uyku Bozuklukları Konusunda Destek Alabilirim?
- Geceleri sıklıkla uyanma ,
- Uykudaki saat düzensizlikleri,
- Uykuya geçiş zorlukları (Rutinleri sevme, emerek uyuma, sallanma, dalamama)
- Düzensiz uykular,
- Özel gereksinimli çocuklarda uyku zorlukları,
- Kendi odasına geçiş süreci,
- Hiçbir sorununuz yokken dahi, hamileyseniz ya da uyku zorluğu olmayan bir bebeğiniz varsa da nasıl ilerlemeniz gerektiği ya da bebeğinize nasıl daha fazla yardımcı olabileceğinize yönelik danışmanlık alabilirsiniz.
Ergoterapi için uykunun ne kadar önemli olduğunu anlattığım ve daha önce de kaleme aldığım Uyku ve Ergoterapi konusuna da bir göz atmanızı tavsiye ederim.
